Bioscoopreclame
Reclameatelier Luhlf is vooral bekend geworden door de op grote doeken geschilderde
bioscoopreclames die in Amsterdam te zien waren tussen pakweg 1950 en 1970. Daarover
is op het internet gepubliceerd door Theo
Bakker en Bram Huyser , onder de titel biografiën (kan in uitgebreide vorm als pdf-bestand
gedownload worden). Ook in het artikel van Fred Klein in de
Oud Amsterdammer van 18 maart 2014
komt deze informatie weer terug (
download artikel).
Al die bioscoopdoeken zullen verdwenen zijn, hoewel het natuurlijk altijd mogelijk is dat
er op de zolder of in de kelder van een (voormalige) bioscooptheater nog zo'n reclamedoek
op ontdekking wacht. De WHGA wacht gespannen af ! Enkele voorbeelden staan in de steeds
uitgebreidere Beeldbank van het Stadsarchief op
foto 010163001279 en 010163001280 waar
helaas niet vermeld is voor welke films. Op foto 010163001281 wordt de bioscoopreclame
voor "Dit is baby doll" op een handkar vervoerd. Wie herkent al deze Luhlf-mannen en
wanneer zijn deze (helaas ongedateerde) foto's genomen ? Is de reclame voor de film
"De woestijnhavik" op foto 030026002964 ook door Luhlf geschilderd ?
In de Wikipedia op het
internet wordt over Luhlf vermeld: "Een apart bedrijf was het filmdecoratielier van Jan
Luhlf die zijn werkplaats vanaf 1930 in de Westerstraat 128-130 had en vanaf 1938 opereerde vanaf de Lindengracht 29-39, waar zijn metershoge filmdecors iedere week voor een groot aantal
Amsterdamse bioscopen werden geschilderd en met grote vrachtauto's naar de theaters werden
getransporteerd om daar aan de gevels te worden opgehangen. Op de de Lindengracht organiseerde
Jan Luhlf (1911-1988) ooit een straatfeest met draaiorgel ter ere van het 50-jarig bestaan van
zijn bioscoopreclameschildersbedrijf. “Ik vind het fijn om een keer wat voor de buurt terug te
doen”, zegt hij. “De mensen klagen nooit als wij weer eens op straat een geveldoek van een
film aan het maken zijn.” Jan rolde op 12-jarige leeftijd de zaak van zijn vader in. "Vroeger
begonnen we op donderdagochtend bij Tuschinski, deden we ’s middags de Roxy en was op vrijdag
de Corso aan de beurt." Tijdens een vakantie in Mexico in 1988 is Jan Luhlf overleden.
Decorbouw
In 1987 werd een gedenkboekje geschreven door Jan Roelfs: "Het dekor van zijn leven: het
Luhlf decoratie- en reclameatelier", waarin meer aan bod komt dan bioscoopreclames.
De ambitie van Jan Luhlf reikte dus verder en hij kreeg de kans om voor het vieren van
"Amsterdam-700" (jaar) een immens Amsterdam-decor in de RAI te bouwen. Daarover is in
juni 2010 in het onvolprezen blad "Ons Amsterdam" een artikel gepubliceerd door Carolus van
Doornen (
download artikel).
Bedrijf en personeel
Luhlf werd vanaf 1920 altijd geschreven zonder Umlaut op de u, dus niet: Lühlf.
In de Beeldbank van het Stadsarchief zijn op
foto 010009006555 vier Luhlf-schilders te zien die in de ingang van de werkplaats aan de
Lindengracht nr.24 van het zonnetje genoten. Die foto is ongedateerd maar moet tussen 1938 en
1978 genomen zijn, vermoedelijk omstreeks 1950. Jarenlang was het bedrijf nog ten noorden van
Station Sloterdijk gevestigd, maar het bestaat daar al lang niet meer. Ook het bedrijf MACI dat,
voorzover bekend na 1987 of na de dood van Jan Luhlf in 1988 het reclameatelier Luhlf overnam
of voortzette is inmiddels opgegaan in Gielissen.
Tussen 1940 en 1987 groeide Luhlf van zes naar circa 134 medewerkers. Volgens het gedenkboekje
begon het, naast Jan Luhlf senior en junior met de volgenden: Willem Breevoort (1925, 1935),
Willem Hendrik van Moosel (1925, 1935, roepnaam Mossel), Mensee (huisschilder, 1925), de Klerk
(1935), Franken (1935), Brouwer (1935), en kwam na WO-II Sanders erbij en ook Lander met
collega's werden ingelijfd. Fia Luhlf deed de boekhouding, N. Romijn werd als adjunct-directeur
benoemd en omstreeks 1970 was B.J. Dijkstra de chef-timmerman. Otto Schutte werd art-director
(1975) en regelde decors voor evenementen en TV, Ger Hommenga werd adjunct-directeur reklame en
ook Dick Supheert vervulde die functie toen Ger verantwoordelijk werd voor tentoonstellingsopbouw.
Dirk Berkhout en Joop Dousi waren decorateurs; Dirk werd bedrijfsleider en Joop werd projectleider
voor evenementen. Ton Smits werd adjunct-directeur bedrijfsvoering. Later kwamen daar onder
directeur Nol Groot (1987) nog bij: Marcel Peters voor marketing, Frank Martens voor de
financiele administratie, Hanneke Crouwel voor personeelszaken, A. Evers (secretaresse?).
Op het internet kon in 2014 gevonden worden dat behalve
Willem van Moosel en Otto
Schutte mogelijk ook (een tijdje) bij Luhlf gewerkt hebben:
Brian Gunther (illustrator), Roland Mol (stagiair
vormgeving 1992),
Johannes van der Jagt (decoratieschilder 1974), Peter
J.M. Visser (tekenaar ontwerper),
Anton Boer (reclameschilder, 1976), Fred Klein (1960), (mevrouw)
Renee Samuel (1970) en Sjoerd Treep (1984). Niet op het internet: decorschilder Zentvelt. Met decoratieschilder
Wil Abels heeft de WHGA nog wel contact wegens decoratie van gevelstenen voor de VVAG.
Andere geschilderde reclame
Behalve de bioscoopreclames kreeg Luhlf grote opdrachten om series reclameborden te maken met
o.a. drankreclame (Heineken bier, Hartevelt jenever, Coca Cola), Philips verlichting, Niemeijer
en Turmac tabaksreclame (Pall Mall en Miss Blanche virginia sigaretten, Willem-II senoritas
sigaren). Incidenteel schilderde Luhlf vermoedelijk speciale grote reclameborden die bevestigd
werden op de zijkanten van de oude GVB-trams (
mw 901, 902 en 903), totdat de zogenaamde totaalreclame op trams door bestickering en later
folie gebruikelijk werd. Mogelijk als laatste beschilderde Sjoerd Treep
GVB-tram 813 in de
schilderswerkplaats Tollensstraat aan het Bellamyplein in 1984.
We kunnen dus concluderen dat Luhlf eigenlijk nooit permanente reclames direct op een muur
schilderde: het waren allemaal tijdelijke projecten. Soms ziet de WHGA wel eens een foto in de
Beeldbank waarop bij maximaal inzoomen lijkt of een reclame niet op de muur is geschilderd maar op een
paneel, maar dan valt niet te onderscheiden of het een Luhlf-bord betreft. Helaas zijn anno
2014 vermoedelijk nergens meer reclameborden in het openbaar te vinden die ooit door Luhlf en
zijn medewerkers geschilderd zijn. Zo omstreeks 2005 trof de WHGA nog een grote (metalen ?)
bierreclameplaat van Luhlf aan op de hoek van de Jacob van Lennepkade en de J.P. Heijestraat
die kort daarna met onbekende bestemming afgevoerd werd. Mogelijk was ook de Weijnbergh-reclame
in de Albert Cuypstraat door Luhlf geschilderd; deze verdween ook omstreeks 2005. Dus als
vermoedelijk allerlaatste overblijfsel van deze bekende reclameschilders vond ik bij het
Werkmanspaleis (hoek Nieuwendijk-Martelaarsgracht) nog een paar smalle reclameborden voor
Lee-jeans. Overigens is de WHGA erg terughoudend waar het restaureren van niet-spijkervaste
objecten betreft.
